Letonya'da Üniversite Eğitimi

Letonya'da Eğitim

Orta Çağ’dan itibaren kurumsal eğitimin var olduğu Letonya, köklü eğitim geçmişinin yanında 2004 yılında Avrupa Birliği’ne üye olduktan sonra eğitimin her düzeyinde ortaya koyduğu gelişme ile de öne çıkmaktadır. Nüfusunun %95,8’i en az bir yabancı dil bilen ve bu oranla Avrupa ülkeleri arasında lider konumda olan Letonya’da oldukça eğitimli bir nüfus ve uluslararası bağlantılara sahip dünya standartlarında bir eğitim altyapısı bulunmaktadır.

Günümüz Letonya eğitim sistemi çağın gereklerine ve gelecek beklentilerine ayak uydurabilecek, entelektüel açıdan yüksek bir birikime sahip, bir dünya vatandaşı olarak küresel çaptaki konularla ilgili söz söyleyebilecek yüksek niteliklerle donanmış, geleneksel kalıpların dışına çıkarak sorunların çözümüne yeni yaklaşımlar getirebilecek düzeyde yaratıcı bireyler yetiştirmeyi odak noktasına alan anlayışıyla özellikle son  yıllarda eğitimin her alanında anlamlı bir yükseliş sergilemektedir.

Okul öncesi eğitimin son 2 yılının zorunlu olduğu Letonya eğitim sisteminde kamuya ve özel sektöre ait kreşlerde, çocuk yuvalarında ve anaokullarında 1 – 6 yaş arasını kapsayan çocuklara okul öncesi eğitim verilmektedir.

6 – 7 yaşlarında başlayıp 15 – 16 yaşlarına kadar süren ve zorunlu olan ilköğretim genel olarak devlet okulları tarafından verilmektedir. Ancak ülkede farklı yerli ve yabancı kurumların ve özel kuruluşların işlettiği özel okullar ve vakıf okulları da bulunmaktadır.

Çağdaş bir anlayışın egemen olduğu ve öğrenci başarısını yalnızca öğrencinin sınavlardan aldığı notlarla değerlendirmeyen Letonya eğitim sisteminde öğrencinin başarısı bireysel olarak gösterdiği gelişim, hazırladığı ödevler ve projeler, öğrencinin kişisel ve sosyal gelişiminde çok olumlu etkileri olan sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklere katılımı, günümüz eğitim anlayışında çok önemli bir yeri olan problem çözme becerilerinin gelişimi gibi birçok ölçüt göz önüne alınarak  değerlendirilmektedir. Öğrenciler zorunlu eğitimden 1 yabancı dili öğrenmiş olarak mezun olurlar.

9 yıllık ilköğretim döneminin sonunda öğrencilere bir sınav uygulanır ve bu sınavda başarılı olan öğrencilere mezuniyet belgeleri verilir. 

Öğrenciler bitirme sınavında gösterdikleri başarılara ve kişisel özelliklerine göre ya akademik eğitim veren ve yükseköğretime hazırlayan liselere ya da meslek eğitimi veren liselere kabul edilirler. Lise eğitiminin sonunda öğrencilerin 2 yabancı dili öğrenmiş olmaları amaçlanır.

Letonya eğitim sisteminde üniversiteler öğrencileri lisede okudukları okullara, diploma notlarına ve eğitim almak istedikleri alanla ilgili derslerdeki başarılarına göre seçerler.

Üniversite Eğitimi

19 Haziran 1999’da Avrupa’daki yükseköğretim kurumlarının gelişimi ve standardizasyonu için gerçekleştirilen “Bologna Konferansı”nda başlatılan “Bologna Süreci”nin kurucu ülkelerinden biri olan Letonya’da üniversite eğitimi genel olarak devlet üniversiteleri tarafından gerçekleştirilmekle birlikte az da olsa aralarında farklı ülkelere ait kuruluşların da bulunduğu özel kuruluşlar tarafından açılmış özel üniversiteler de bulunmaktadır.

Riga Teknik Üniversitesi gibi Avrupa’nın en eski ve en iyi üniversiteleri arasında gösterilen bazı üniversitelere ev sahipliği yapan Letonya’da köklü bir akademik eğitim geleneği bulunmaktadır.

Günümüzde ise QS World University Rankings, Times Higher Education World University Rankings, ARWU World University Rankings gibi bütün dünyada saygınlığı olan akademik sıralamalarda Letonya Üniversitesi, Riga Teknik Üniversitesi gibi dünyanın en iyi 1.000 üniversitesi arasında gösterilen üniversitelere ev sahipliği yapan Letonya; üniversite eğitiminde ortaya koymuş olduğu uluslararası başarıların yanında mekanik, elektrik, elektronik ve teknoloji alanlarındaki mühendisliklerde dünyanın en iyi 500 üniversitesinden biri olarak gösterilen Riga Teknik Üniversitesi gibi özellikle mühendislik ve teknoloji alanlarında Avrupa’nın en iyi üniversiteleri arasında gösterilen eğitim kurumlarına ev sahipliği  yapmasıyla da öne çıkmakta ve eğitimde gelmiş olduğu konumu göstermektedir.

Dünyanın en iyi üniversiteleri sıralamalarında yer alan yüksek nitelikli ve köklü bir geçmişi olan üniversitelere ev sahipliği yapmasının yanında Avrupa Birliği üyesi ve “Schengen” bölgesi ülkelerinden biri olarak uluslararası öğrencilere birçok avantaj sağlayan Letonya, gerek öğrenci  değişim programlarıyla gerekse de tam zamanlı olarak her geçen yıl artan sayıda uluslararası öğrencinin tercih ettiği bir Avrupa ülkesidir.

Letonya üniversitelerinde eğitim dili Letonca olsa da her bölümde İngilizce eğitim alma olanağı da bulunmaktadır. IELTS, TOEFL, PTE gibi uluslararası geçerliği olan İngilizce yeterlik sınavlarından alınan sonuçların geçerli olduğu Letonya’da bazı üniversiteler aday öğrencilerin İngilizce yeterliklerini kendi uyguladıkları bir sınav ve görüşme ile de ölçebilmektedir. Üniversite eğitimini Letonca almak isteyen ya da İngilizce yeterliği istenen düzeyde olmayan öğrenciler, üniversitelerin bünyesinde verilen hazırlık eğitimlerine katılabilmektedirler.

Hazırlık Eğitimi

Letonya’da Letonca ya da İngilizce hazırlık eğitimi 2 dönemden oluşur ve 1 akademik yıl sürer. Ancak özellikle temel düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olan öğrenciler tarafından tercih edilen yoğunlaştırılmış ve dolayısıyla daha kısa sürede tamamlanan hazırlık eğitimleri de bulunmaktadır.

Söz konusu dil eğitiminin sonunda uygulanan sınavlardan en az B2 düzeyinde bir başarı sağlayan öğrenciler Letonya üniversitelerinde lisans ve yüksek lisans eğitimi almaya hak kazanırlar.

Lisans Eğitimi

Bazı ülkeler ülkemizdeki tüm liseleri tanımayıp yalnızca belirli liselere denklik verirken Letonya ülkemizdeki tüm liseleri tanıdığından herhangi bir lise türünden mezun olmuş ya da mezun olabilecek durumdaki öğrenciler Türkiye’de uygulanan TYT ve AYT sınavlarına girmeksizin istedikleri Letonya üniversitesinin diledikleri bölümüne başvurma hakkına sahip olurlar.

Letonya üniversiteleri öğrenci seçiminde öğrencinin lise diploma notu, eğitim görmek istediği alanla ilgili derslerdeki başarısı gibi ölçütleri göz önüne almaktadırlar. Ancak dünyanın en iyi 1.000 üniversitesi arasında gösterilen ve dolayısıyla yoğun talep gören üniversiteler aday öğrencilere eğitim görmek istedikleri alanla ilgili temel nitelikleri ölçen bir sınav uygulayabilmekte ya da bir görüşme yapabilmektedirler.

Letonya’da temel olarak lisans eğitimi 3 yıl, yüksek lisans eğitimi ise 1 - 2 yıl sürmektedir. Ancak tıp, diş hekimliği, eczacılık gibi bölümlerde ve bazı mühendislik alanlarında eğitim 4, 5 ya da 6 yıl sürebilmektedir.

Letonya üniversitelerinden mezun olan öğrenciler tüm Avrupa ülkelerinde geçerliği olan “Europass Mavi Diploma”ya sahip olduklarından dilerlerse Avrupa ülkelerinde bulunan üniversitelerde yüksek lisans eğitimlerini tamamlayarak akademik kariyerlerini, dilerlerse de mesleki kariyerlerini bir Avrupa ülkesinde sürdürebilme olanağına sahip olmaktadırlar.

Dünyanın en iyi üniversiteleri sıralamalarında ülkemizdeki birçok üniversiteden daha üst sıralarda yer alan üniversitelerde TYT ve AYT sınavlarına girmeden, dünya standartlarındaki bir üniversite eğitimini Batı Avrupa ülkelerine göre oldukça ekonomik koşullarla alabilme olanağı sunan Letonya üniversiteleri, üniversite eğitimini küresel çapta tanınırlığı olan uluslararası bir üniversitede alarak kendilerini bir dünya vatandaşı  olarak yetiştirip akademik kariyerini ya da meslek yaşamını uluslararası alanda sürdürmek isteyen ancak ekonomik olanakları sınırlı olan öğrenciler için değerlendirilebilecek üniversiteler arasında gelmektedir.

Yüksek Lisans Eğitimi

Letonya üniversitelerinde yüksek lisans eğitimi almak isteyen öğrencilerin ülkemizde uygulanan ALES sınavına girmelerine gerek yoktur. Türkiye’deki herhangi bir üniversitenin lisans programından mezun olan öğrenciler, Letonya’daki istedikleri yüksek lisans programlarına başvurabilirler. Letonya üniversiteleri öğrenci seçiminde temel olarak aday öğrencilerin lisans dönemindeki derslerde gösterdikleri başarıları göz önüne almaktadırlar.  

Letonya üniversitelerinde yüksek lisans eğitimi, eğitim alınan bölüme göre 1 – 2 yıl arasında sürmektedir. Farklı ülkelerden gelen öğrencilerle uluslararası bir akademik ortamın bulunduğu Letonya üniversitelerinde yüksek lisans eğitimi dünya genelinde olduğu gibi ders ve tez aşamalarından oluşmaktadır. Ders aşamasını tamamlayan öğrencilere üniversite tarafından bir öğretim üyesi danışman olarak atanır ve öğrenci bu danışmanın gözetiminde bir yüksek lisans tezi hazırlar. Hazırladığı tez, üniversitenin atadığı akademik kurul tarafından yeterli kabul edilen öğrenciler yüksek lisans diploması almaya hak kazanırlar.

Letonya üniversitelerinde yüksek lisans eğitimi Letonca ya da İngilizce alınabilmektedir. Üniversitelerin bünyelerinde eğitim görmek istediği dilde istenen yeterlik düzeyinde olmayan yüksek lisans öğrencilerine yönelik hazırlık eğitimleri bulunmaktadır.

Yüksek lisans eğitimlerini Avrupa’nın en iyi üniversiteleri arasında gösterilen üniversitelerden birinde alarak akademik kariyerlerini ya da meslek yaşamlarını bir Avrupa ülkesinde sürdürmek isteyen öğrenciler için Letonya, uygun ekonomik koşullarıyla oldukça cazip bir seçenektir.

YÖK Denkliği

Letonya, Avrupa Birliği üyesi ve “Bologna Sözleşmesi”ne taraf olan ülkelerden biri olduğundan Letonya üniversitelerinden alınan diplomalar dünya genelinde yüksek bir tanınırlığa sahip olduğu gibi YÖK tarafından da tanınmaktadır. Bu nedenle uluslararası sıralamalarda dünya üniversiteleri arasında ilk 1.000’de yer alan bir Letonya üniversitesinden mezun olan öğrenciler diplomalarına doğrudan denklik alabilmektedirler.

Dünyadaki ilk 1.000 üniversite arasında yer almayan bir Letonya   üniversitesinden alınan diplomaya denklik verilebilmesi için ise öğrencilerin AYT sınavı sonucunda tıp eğitimi için ilk 40.000, hukuk eğitimi için ilk 150.000, mimarlık eğitimi için ilk 200.000, mühendislik  eğitimi için de ilk 240.000 öğrenci arasında yer almaları gerekmektedir. Sözü geçen alanlar dışındaki bölümlerde okuyacak öğrencilerin diplomalarına denklik alabilmeleri için ise TYT veya AYT’den Türkiye’de o bölümü okuyabilmek için almaları gereken en düşük puan ne kadarsa en az o kadar puan almaları gerekmektedir.